تحلیل انتقادی عملکرد آموزش و پرورش رسمی در ایران

  تحلیل انتقادی عملکرد آموزش و پرورش رسمی در ایران     سید ضیاء هاشمی [1]   محسن غلامی [2]   چکیده   در این مقاله با اتکا به رویکردهای نظری جامعه ­ شناسی آموزش و پرورش، به ویژه نظریۀ انتقادی ایوان ایلیچ به بررسی نظری و تحلیلی عملکرد و سازوکارهای آموزش و پرورش رسمی در ایران پرداخته شده است. در این زمینه، ابتدا به مشکلات اجتماعی و آموزشی موجود اشاره شده است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از سازوکارهای آموزش و پرورش نشأت گرفته‌اند. سپس، ضمن بررسی ارتباط مشکلات و معضلات موجود با سازوکارهای آموزشی، همراه با تحلیل نظری، مشخصه‌هایی از عملکردهای آموزشی نشان داده شده است که از عوامل اصلی بروز بی‌کارکردی‌ها و کژکارکردی‌های نظام آموزش هستند، در پایان رهنمودها و پیشنهادهایی برای بهبود و اصلاح آموزش و پرورش ایران ارائه شده است.   این مقاله بر آن است که نظام مدرک‌دهی و استخدامی کنونی، وجود روحیۀ انقیاد و انفعال نسبت به نظام سازمانی و نبود خلاقیت و نقادی را بررسی کند. در درون این نظام عناصری از قبیل بسته‌های آموزشی، انعطاف‏ناپذیری، حضور اجباری در کلاس‏ها و سایر فعالیت‏ها، آموزش طولانی و ..... منجر به بروز مشکلات متعدد آموزشی و اجتماعی شده‌اند که برای رفع آن­ها باید نظام مدرک‌دهی، فرآیندهای استخدامی و الگوهای آموزش و پرورش با هم بازنگری شوند تا بتوان به نظام آموزشی کارآمدتری دست یافت.       [1] . استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران [email protected]   2. کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران   .